ASPEK TATABAHASA:KATA GANDA

 

 

KATA GANDA

·                     Kata ganda ialah proses pengulangan kata secara keseluruhan atau pada bahagian-bahagian yang tertentu.

·                     Menurut Tatabahasa Dewan Edisi Dewan Edisi Bahasa (Nik Safiah Karim) Kata Ganda ialah bentuk yang dihasilkan dengan menggandakan atau mengulang kata dasar tersebut diulang secara seluruh/pada bahagian-bahagian tertentu dengan imbuhan atau tanpa imbuhan.

·                     Penggandaan terbahagi kepada empat iaitu : 

           Kata ganda seluruh/kata ganda penuh

§                Kata ganda separa/kata ganda separuh

§                Kata ganda berentak/berima/berirama

§                Kata ganda berimbuhan

 

KATA GANDA SELURUH/PENUH

·                     Kata ganda penuh/seluruh melibatkan seluruh kata dasar yang diulang atau digandakan tanpa sebarang perubahan bentuk.

 

·                     Contoh kata ganda seluruh  iaitu: 

KATA NAMA	KATA KERJA	KATA ADJEKTIF
Buku-buku	Pusing-pusing	Cantik-cantik
Murid-murid	Geleng-geleng	Panjang-panjang
Meja-meja	Gelak-gelak	Merah-merah

 

·                     Penggandaan penuh melibatkan pengulangan seluruh kata . Kata ganda ada yang bermaksud jamak, tunggal, atau kedua-duanya.

 

PENGANDAAN	MAKNA JAMAK	MAKNA TUNGGAL
Api-api	Banyaknya api	Sejenis serangga
Kuda-kuda	Banyaknya kuda	Kayu penyangga
Anak-anak	Banyaknya anak	mainan

KATA GANDA SEPARA/SEPARUH

 

·                     Kata ganda separa ialah kata ganda yang mengalami pengulangan suku kata pertama pada kata asalnya.  Selain itu, bunyi vokal pada suku kata pertama berubah menjadi vokal yang dilambangkan dengan huruf  e .Contoh :

 

KATA DASAR	KATA GANDA	KATA GANDA SEPARA
Layang	Layang-layang	Lelayang
Kuda	Kuda-kuda	Kekuda
Tupai	Tupai-tupai	Tetupai
Siku	Siku-siku	Sesiku
Bola	Bola-bola	Bebola
Jari	Jari-jari	Jejari
Langit	Langit-langit	Lelangit

 

·                     Namun begitu, terdapat juga pembentukan istilah baru dalam kata ganda separa ini seperti pepejal, cecair, tetuang dan sesendi.

 

KATA GANDA BERIMA/BERENTAK

·                     Kata ganda berima/berentak merupakan proses menggandakan kata dasar mengikut rentak bunyi tertentu dalam kata dasar tersebut.

·                     Seluruh kata dasar digandakan dan bunyi-bunyi tertentu diulang. Kata ganda ini terbahagi kepada tiga, iaitu:

 

JENIS KATA GANDA	CONTOH	CONTOH AYAT
Persamaan bunyi di hujung	Kuih-muih, lauk-pauk	Kuih-muih itu terhidang di atas meja
Persamaan bunyi di pangkal	Batu-batan, bukit-bukau	Aktiviti gotong-royong akan diadakan esok
Persesuaian bunyi keseluruhan	Kusut-masai, simpang-siur	Rambutnya kusut-masai kerana ditiup angin.

 

KATA GANDA BERIMBUHAN

·                     Kata ganda berimbuhan ialah kata ganda yang menerima imbuhan sama ada awalan, apitan, sisipan, atau akhiran.  Contoh :

 

IMBUHAN	CONTOH KATA GANDA BERIMBUHAN
Awalan	Bermain-main, menjerit-jerit, tergaru-garu, melompat-lompat
Apitan	Bertolak-tolakan, kebodoh-bodohan, setidak-tidaknya
Sisipan	Tulang-temulang,t urun-temurun, gilap-gemilap
Akhiran	Wangi-wangian, tumbuh-tumbuhan